Rheden

Op dinsdag 24 maart werd in de gemeenteraad van Rheden het zogenaamde Handhavingsbeleidsplan besproken. Hierin staan maatregelen om fraude met betrekking tot bijstand op te sporen.

De SP vindt het, net als andere partijen, uiteraard niet goed als er fraude wordt gepleegd. Fraude moet aangepakt worden. De vraag die je je als gemeente echter moet stellen is: hoe ver ga je daarin? Welke toon gebruik je en welke instrumenten zet je in?

De SP heeft tijdens de behandeling van dit onderwerp aangegeven dat er ook goede punten in het beleid staan. Punten als goede afstemming tussen de afdelingen op het gemeentehuis, goede communicatie en inwoners wijzen op hun rechten en plichten, zijn logische aspecten om aandacht voor te hebben. Waar het college echter aangaf dat het beleid zich, meer dan voorheen, richt op preventie en een positievere toon gebruikt dan voorheen, leest de SP andere aspecten in het beleidsplan.

Fraude-bingo-kaart
Zo wil de gemeente een zogenaamde “Fraude-score-kaart” gaan gebruiken. Dit is een middel waarmee alle inwoners in Rheden met een bijstandsuitkering door een computer-systeem worden beoordeeld, op basis van algemene kenmerken, zoals leeftijd, geslacht en beroep. De bedoeling is dat hiermee duidelijk wordt welke inwoners een fraude-risico zijn. Aan de hand van de uitkomsten worden groepen inwoners extra onderzocht, bijvoorbeeld door middel van huisbezoeken of extra gesprekken. De inwoner krijgt overigens zelf geen bericht van de uitkomsten van dat computersysteem. Pas op het moment dat er extra onderzoek wordt gedaan, wordt de inwoner daarvan op de hoogte gebracht.

De SP noemt dit middel een Fraude-bingo-kaart.
Tamara Koppelaar zei daar het volgende over: “Een instrument invoeren als de “fraude-bingo-kaart” gaat wat onze fractie betreft echter veel te ver. Dat middel gaat uit van statistische vooroordelen, er wordt gekeken naar algemene kenmerken, zoals leeftijd, geslacht en beroep, en zet vervolgens bij een gehele groep een vinkje: “BINGO! U bent een fraude-risico!” Je bestempelt een gehele groep dus in 1 keer als onbetrouwbaar, zonder dat daar directe aanleiding voor is. De SP kiest ervoor om individuele inwoners te beoordelen op hun daden en niet hele groepen te stigmatiseren op basis van vooroordelen. “

Thema-onderzoeken
Daarnaast wil de gemeente thema-onderzoeken gaan doen. Aan de hand van verschillende thema's worden bepaalde groepen inwoners extra goed onderzocht. Het college denkt daarbij bijvoorbeeld ook aan de groep inwoners die nog geen bijzondere bijstand hebben aangevraagd. In beantwoording op vragen van de SP zegt het college daar het volgende over: “Mensen die langdurig moeten leven van een inkomen op bijstandsniveau hebben vaak onvoldoende financiële mogelijkheden om te voorzien in de noodzakelijke kosten van het bestaan. Het structureel niet gebruik maken van gemeentelijke regelingen zoals de Gelrepas en bijzondere bijstand kan in combinatie met andere signalen reden zijn tot een nader onderzoek.“

De SP heeft aangegeven dat door deze werkwijze, groepen inwoners ten onrechte als verdacht worden weggezet. Tamara Koppelaar: “Inwoners als “verdacht” aanmerken omdat ze geen bijzondere bijstand hebben aangevraagd roept bij ons nog meer vragen op! Geeft het college hier eigenlijk niet mee aan, dat het college ook vindt dat de hoogte van de bijstand eigenlijk te laag is om fatsoenlijk van te kunnen leven en een ‘normale’ bijstandsgerechtigde dus wel bijzondere bijstand zou moeten aanvragen…? Kan het niet zo zijn dat inwoners wellicht gewoon geen zin hebben om hun hele hebben en houwen op tafel te moeten leggen voor die bijzondere bijstand? Of dat ze het wellicht net redden en geen extra bijdrages nodig hebben? Inwoners vragen vaak al niet eens meer bijzondere bijstand aan, “want dat krijg ik toch niet.” wordt er dan gezegd. Op het moment dat inwoners overigens wel een beroep doen op de gemeente voor een extra bijdrage, worden deze vaak juist doorverwezen naar bijvoorbeeld de DullertStichting.

Door de thema-onderzoeken op dit gebied worden deze inwoners, die keihard hun best doen om de eindjes aan elkaar te knopen, in een hokje geduwd, waar ze hoogstwaarschijnlijk niet horen!”

Het beleid gaat, wat de SP betreft, teveel uit van wantrouwen en vooroordelen, er worden instrumenten ingezet die stigmatiserend werken. Er worden wel mooie woorden gebruikt over vertrouwen en preventie. Maar mooie woorden als “de klant is betrouwbaar tot het tegendeel blijkt”, staan haaks op het inzetten van instrumenten als de Fraude-bingo-kaart en de themaonderzoeken. De mooie woorden over inzetten op preventie, lijken alleen maar gericht op preventie van instroom en niet ter preventie van fraude.

De SP heeft als enige fractie tegen dit voorstel gestemd. De overige fracties waren blij met het plan (en alle onderdelen) zoals het er lag!

De SP vindt dat echte preventie belangrijk is. Dat betekent dat er gezorgd moet worden dat de bijstand op een fatsoenlijk niveau is. Dus landelijke bezuinigingen op de bijstand en de lokale bezuinigingen op het minimabeleid zouden moeten worden teruggedraaid. Daarnaast moet er fatsoenlijke begeleiding naar werk komen, dus geen bezuinigingen op het gebied van re-integratie en begeleiding naar werk moet op maat zijn en zonder intimidatie plaatsvinden.

Fraude kan worden opgespoord door de inwoners met een bijstandsuitkering te kennen, door bestandsvergelijking (zoals dat nu al gebeurt) en door steekproefsgewijs inwoners uit te nodigen voor extra gesprekken. Maar dit alles dus zonder wantrouwen richting de gehele groep en zonder vooroordelen.

Uit onderzoek blijkt dat in nog geen 2% van de bijstandsuitkeringen sprake is van fraude. Ook de Raad van State heeft eerder al gezegd dat er geen problemen zijn met betrekking tot bijstandsfraude. Het aantal gevallen rechtvaardigt niet de toon die in veel gemeenten wordt gebruikt en de maatregelen die ingezet worden, waar een grote groep de dupe van is. Zie ook dit artikel op de Correspondent.